Cukrzyca – co należy wiedzieć?

Cukrzyca to przewlekłe schorzenie metaboliczne, spowodowane przez niedobór lub nieprawidłowe działanie insuliny. U osoby zdrowej insulina produkowana jest przez trzustkę podczas jedzenia, a następnie wykorzystywana w celu przyswojenia cukru z pożywienia. U chorego na cukrzycę trzustka nie wytwarza odpowiednich ilości insuliny lub hormon ten jest nieprawidłowo wykorzystywany przez organizm, co prowadzi do gromadzenia się cukru we krwi.

Istnieją dwa podstawowe typy cukrzycy:

Cukrzyca typu I (insulinozależna) to choroba autoimmunologiczna, występująca głównie u dzieci i osób młodych. Jej przyczyną jest niedobór insuliny, związany z uszkodzeniem komórek trzustki. Ze względu na bardzo niski poziom insuliny w organizmie lub jej całkowity brak, chory musi przyjmować zastrzyki z insuliną.

Cukrzyca typu II (insulinoniezależna) określana jest jako choroba cywilizacyjna. Ten typ cukrzycy jest diagnozowany głównie u osób starszych i dotyczy 90% wszystkich zachorowań na cukrzycę u seniorów. Trzustka osoby chorej wydziela insulinę, lecz jest jej zbyt mało lub organizm nieprawidłowo ją wykorzystuje. Objawy są zwykle mniej nasilone niż w przypadku cukrzycy typu II, a chory nie musi przyjmować insuliny – zamiast tego w niektórych przypadkach stosuje się specjalną dietę i leki doustne.

Niezależnie od typu, cukrzyca może nieść za sobą poważne powikłania, takie jak uszkodzenie układu nerwowego, niewydolność nerek czy zaburzenia ukrwienia stóp, prowadzące nawet do martwicy (tzw. stopa cukrzycowa). Niebezpieczny dla zdrowia chorego jest również zbyt niski (hipoglikemia) lub zbyt wysoki (hiperglikemia) poziom cukru we krwi.

Objawy cukrzycy u osób starszych

U seniorów cukrzyca jest znacznie trudniejsza do zdiagnozowania, niż w przypadku osób młodych. Wynika to z faktu, że u osób w podeszłym wieku wiele objawów chorobowych przypisuje się naturalnym procesom starzenia lub są one maskowane innymi schorzeniami. Objawy cukrzycy u seniorów często są też mało charakterystyczne i trudno przypisać je właśnie cukrzycy.

Charakterystyczne objawy cukrzycy u osób starszych to:

• nadmierna senność, osłabienie, uczucie ciągłego zmęczenia,
• wzmożone pragnienie,
• zwiększone oddawanie moczu,
• trudności w gojeniu się ran, swędzenie skóry,
• wzmożony apetyt, w tym napady głodu,
• zaburzenia widzenia,
• częste infekcje dróg moczowych i układu płciowego u kobiet,
• spadek wagi.

Po zaobserwowaniu niepokojących objawów u seniora, warto jak najszybciej udać się do lekarza. Do zdiagnozowania cukrzycy konieczne jest przeprowadzenie niezbędnych badań, w tym badania stężenia glukozy we krwi i moczu.

Hiperglikemia – rozpoznanie i postępowanie

Nieprawidłowości w poziomie insuliny mogą mieć poważne konsekwencje. Jedną z nich stanowi hiperglikemia, czyli zbyt wysoki poziom cukru we krwi – u osób starszych dochodzi do hiperglikemii po przekroczeniu progu 180 mg/dl.

Objawy hiperglikemii to:

• oddech o kwaśnym zapachu,
• wzmożone pragnienie,
• suchość w ustach,
• nudności i wymioty,
• utrata przytomności.

Hiperglikemia może prowadzić do kwasicy ketonowej, a w efekcie śpiączki hiperglikemicznej, będącej bezpośrednim zagrożeniem dla zdrowia chorego. Z tego powodu w razie wystąpienia hiperglikemii należy niezwłocznie zawiadomić lekarza. Jeśli chory jest przytomny, można podać mu wodę z solą, która zapobiegnie odwodnieniu organizmu oraz pomoże usunąć nadmiar cukru.

Hipoglikemia – rozpoznanie i postępowanie

Odwrotnością hiperglikemii jest hipoglikemia, czyli zbyt niski poziom cukru we krwi. Może do niej dojść na skutek nieplanowanej aktywności fizycznej lub po ominięciu posiłku.

Główne objawy hipoglikemii to:

• zwiększona potliwość,
• dezorientacja,
• drżenie rąk,
• bladość skóry,
• zawroty głowy,
• osłabienie, prowadzące nawet do zasłabnięcia.

Poziom cukru we krwi można podnieść poprzez podanie choremu cukru w formie przekąski lub słodkiego napoju. Jeśli chory utracił przytomność, konieczne jest jak najszybsze wezwanie pogotowia. Skrajna hipoglikemia może prowadzić do śpiączki cukrzycowej, będącej bezpośrednim zagrożeniem dla życia.

Jak zapewnić opiekę seniorowi z cukrzycą?

Osoby starsze, które chorują na cukrzycę, mogą wymagać kompleksowej opieki. Chory powinien stale monitorować poziom cukru we krwi, aby dobrać odpowiednią dawkę leku oraz zapobiec wystąpieniu hipo- lub hiperglikemii. Jeśli nie jest w stanie zrobić tego sam, konieczna jest pomoc opiekuna.

W przypadku osób starszych chorych na cukrzycę niezbędna jest również prawidłowa dieta oraz aktywność fizyczna. Chory powinien jeść posiłki o stałych porach i w regularnych odstępach czasowych – pominięcie któregokolwiek z nich może doprowadzić do spadku poziomu cukru we krwi. Z kolei odpowiednio zaplanowana aktywność fizyczna pomoże utrzymać prawidłowy poziom glukozy. Już 20-minutowy spacer zmniejsza zapotrzebowanie organizmu na insulinę oraz poprawia efektywność jej działania.

Cukrzyca jest chorobą, która wymaga stałej kontroli. W przeciwnym wypadku może doprowadzić do groźnych powikłań, w tym nawet śmierci. Z tego powodu całodobowa opieka nad osobami starszymi, które nie są w stanie same monitorować swojego stanu zdrowia, jest tak istotna. Opiekun nie tylko powinien pomagać choremu w codziennych obowiązkach, ale również zwracać uwagę na ewentualne objawy zaburzeń poziomu cukru we krwi czy zespołu stopy cukrzycowej.

Podsumowanie

Cukrzyca to niezwykle groźna choroba, która jest przyczyną śmierci wielu osób w podeszłym wieku. Aby zapobiec poważnym powikłaniom, należy stale ją monitorować oraz dbać o prawidłowe nawyki. W przypadku osób starszych, niezdolnych do samodzielnego funkcjonowania, konieczna może być całodobowa opieka. Zmniejsza to ryzyko wystąpienia takich stanów jak hiperglikemia czy śpiączka cukrzycowa, a także pomaga choremu zachować odpowiednią jakość życia.

Źródła badań:

https://pacjent.gov.pl/artykul/cukrzyca-w-liczbach

https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/cukrzyca-w-liczbach-czy-powinnismy-sie-bac/